Tez (Yüksek Lisans Tezi) -- Uludağ Üniversitesi, 1994

Çağımızın giderek büyüyen ve karmaşıklaşan işletmelerine istenen nicelik ve nitelikte eleman bulmak personel yönetiminin ana uğraşlarından biri haline gelmiştir. Tüm personel yönetimi kitapları uygun seçimi sağlayan yöntem ve tekniklerle doludur. Şüphesiz en iyi elemanların seçimi verimlilik, işten tatmin olma , çalışma barışı ve huzuru bakımlarından büyük önem taşır. Ancak uygulamada bu temel ilkeye değişik nedenlerden dolayı uyulmadığını görmekteyiz. İşsizlik baskısının yoğun olduğu ve siyasal tarafsızlığın sağlanamadığı ülkelerde, kamu kesiminde personel seçiminde liyakat ilkesine uyulmadığı ve bunun olağan bir hale dönüştüğü görülmektedir. Bu durum, ülkelerin ekonomik, sosyal, siyasal, kültürel ve tarihsel koşullarıyla yalandan ilgilidir. Sorun; hızla artan nüfus ve kentleşmeye bağlı işsizliğin fazla oluşu, siyasal partilerin patronajı politik bir hizmet olarak görmesi, az gelişmiş toplumlarda kişi ve grup çıkarlarının örgütsel çıkarlardan üstün tutulması, devletin ekonomide hakim bir rol oynaması, demokratik kurum ve örgütlerin gelişmemiş olması, kamuoyu baskısının olmayışı vd. nedenlerden kaynaklanmaktadır. Bu soruna örgütsel yapının genişlediği özel kesim işletmelerinde de rastlamak mümkündür. Devletin istihdam politikası konusundaki tercihleri, işe girişte uygulanan mevzuatın yapısı, ülkenin gelenekleri ve değerler sistemi gibi faktörlerde sorunun niceliğinin genişlemesinde etkili olmaktadır. Ayrıca personel seçimi her zaman bilinçli sübjektif davranışlara da dayanmaz. Bazen, personel seçiminde liyakat ilkesinin gözetilmesi gayesi güdüldüğü halde dahi, seçicilerde oluşmuş önyargılar, insan kişiliği ve davranışları hakkında bilgi eksiklikleri ve değerlendirme hataları da sübjektif seçimde rol oynarlar. Bu tezde ağırlıklı olarak sorunun siyasal boyutu işlenmektedir. Aslında kayırma sisteminin kökeninde siyaset olgusu yatmaktadır. Bu nedenle en önemli kayırmacılık türünün, toplumdaki etkinliği ve yaygınlığı gözönüne alındığında, siyasal kayırmacılık olduğu rahatça söylenebilir. Ülkemizde kayırmacılık uygulamasının önemli kanıtlarından biri de kamu kesiminde ki aşırı istihdam olgusunun varlığıdır. Bu durumu belgeleyebilmek için kamu kesiminde genel istihdam durumunu ve geçirdiği evrimi sayısal verilerle sunmaya çalıştık. Ayrıca kayırma uygulamasının işe alım mevzuatı ile ilişkisini, mevzuatın gelişimi açısından ele aldık. Bu bağlamda, mevzuat eksikliklerini olası hukuki boşluk ve açıkları vermeye çalıştık.